چکیده
این سلسله مقاله ها سعی دارد ضمن تحلیل فرایند گذار از اقتصاد دانش محور، به صورت خاص نقش سیاست های علم، فناوری و صنعت را در این گذار مورد بررسی قرار دهد. هرچند در مورد نقش این سیاست ها برای نیل به اقتصاد دانش محور پیش از این بحث های زیادی شده، اما کمتر در مورد این سیاست ها در کشورهای مبتنی بر منابع طبیعی و به ویژه اقتصادهای نفتی صحبت شده است. پیش فرض این سلسله مقاله ها این است که نمی توان فرایند سیاست گذاری در هر حوزه از جمله حوزه سیاست گذاری علم، فناوری و صنعت را مستقل و جدا از بستر و زمینه آن تحلیل کرد. از همین رو، موضوع این مقاله بعنوان اولین مقاله از این سری، به تبیین مشخصات و ویژگی های اقتصادهای نفتی به عنوان بستر شکل گیری سیاست ها و اثرگذاری بر آن، می پردازد. نزول بلند مدت تر از تجاری و تلاطم های درآمدی، بیماری هلندی و اثرجایگزینی، پیوندهای ضعیف با اقتصاد، عوامل اقتصاد سیاسی و آثار سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، به عنوان 5 دسته از ویژگی های کشورهای نفتی مورد بحث قرار گرفته اند. اگرچه این مقاله- متأثر از ادبیات مصیبت منابع- بیشتر بر ابعاد و وجود منفی اقتصادهای نفتی تمرکز دارد، اما وجود منابع طبیعی در برخی کشورها زمینه بروز ویژگی ها و آثار بسیار مثبت هم بوده است. گستره و عمق این ویزگی ها در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است. اما قابلیت بروز آنها در همه کشورهای نفتی می تواند وجود داشته باشد. توجه به این ویژگی های بالفعل و بالقوه و محدودیت ها و همچنین فرصت های ناشی از آنها، لازمه سیاست گذاری واقع گرا و اثربخش در هر حوزه ای از جمله علم، فناوری و صنعت است. در مقاله های بعدی راجع به نسبت این ویژگی ها با اقتصادهای دانش محور و همچنین نقش سیاست های علم، فناوری و صنعت در این فرایند گذار، بحث خواهد شد.
علی ملکی_پژوهشی.png)
