گزارش وضعيت هزينه‌كرد فرهنگي خانوار

مقدمه

مصرف فرهنگي، مجموعه هزينه‌هايي است كه افراد براي خريد يا استفاده كردن از محصولات و خدمات فرهنگي مانند كتاب، موسيقي، گردش و تفريح، تئاتر، فيلم و... صرف مي‌كنند. گزارش حاضر با هدف تحليل مصرف فرهنگي خانوارهاي ايراني از هر دو محيط شهري و روستايي طي سال‌هاي 1396 تا 1400 بر مبناي خروجي منتشر شده توسط مركز آمار ايران تهيه شده است. در بخش سوم طرح تفصيلي هزينه و درآمد خانوارهاي شهري و روستايي منتشر شده توسط مركز آمار، انواع هزينه‌هاي خانوار مورد پرسش قرار گرفته است. علاوه بر آن هم در مجموعه‌هاي مشخص و هم به صورت پراكنده، هزينه‌هاي مربوط به خدمات فرهنگي و تفريحات خانوار دسته‌بندي شده است. گزارش حاضر با بررسي پرسشنامه مركز آمار ايران در مجموع 149 كد مربوط به مصرف هزينه فرهنگي خانوار را شناسايي كرد. بر اين اساس، مصارف هزينه فرهنگي خانوارهاي ايراني در ده دسته ملزومات هنري، گردشگري، ورزش و تفريح، كتاب، مطبوعات، بازي و سرگرمي، مذهبي،پوشاك، لوازم تحرير و نوشت‌افزار و ملزومات صوت و تصوير جاي گرفته است. نتايج توصيف جداول و نمودارها در دو مقياس كلان و خرد، شامل موارد زير مي‌شود:

هزينه فرهنگي خانوار ايراني در مقايسه با ساير هزينه‌ها نظير مسكن، حمل و نقل و ارتباطات، بهداشت و درمان، كالاها و خدمات متفرقه خانوار، لوازم، اثاث و خدمات خانوار و... در پايين‌ترين رده قرار دارد.

بر مبناي داده‌هاي نمودار بالا، خانوار ايراني از سال 1397 تا 1399، هزينه فرهنگي خود را كاهش داده است. اما ميزان هزينه‌كرد فرهنگي در سال 1400 نسبت به سال گذشته با رشد 5.3 ميليون ريالي مواجه بوده است و روند افزايشي آن محسوس است.

خانوار متعلق به دهك دهم در سال 1399 نسبت به سال 1398، با بيشترين افت هزينه فرهنگي مواجه بوده است. اما همين دهك در سال 1400، بيشترين ميزان رشد در هزينه فرهنگي را تجربه كرده است.

در سال 1400 بالاترين دهك جامعه 7.5 برابر بيشتر از دهك اول براي مصرف فرهنگي هزينه كرده است. اين اختلاف در مجموع و در كل پنج سال (96 تا 1400)، 12 برابر بوده است.

استان زنجان داراي بيشترين هزينه‌كرد فرهنگي و استان كرمان داراي كمترين هزينه‌كرد فرهنگي در سال 1400 بوده است.

مقايسه هزينه‌كرد فرهنگي از هر دو محيط روستايي و شهري حكايت از آن دارد كه خانوارها طي هر سال نسبت به سال گذشته با افت هزينه فرهنگي به ويژه در دو سال گذشته مواجه بوده‌اند.

چنانچه مصارف هزينه فرهنگي خانوارها در يك دسته‌بندي ده‌گانه كه شامل كتاب، مطبوعات، نوشت‌افزار، ملزومات هنري، گردشگري، ورزش و تفريح، بازي و سرگرمي، ملزومات صوت و تصوير، مذهب و پوشاك است، گنجانده شود، نتايج سال 1400 متمايز از سال‌هاي گذشته به ويژه سال 1399 رقم خورده است. در اين سال، هزينه مصرف فرهنگي خانوارها با رشد براي تمامي دسته‌هاي نه‌گانه و به شكل قابل توجهي براي گردشگري، هنر و رسانه همراه بوده است.

سرپرست خانوار با تحصيلات پايين در طول پنج سال، بيش از سرپرست خانوار با تحصيلات بالا براي فرهنگ هزينه كرده است.

هزينه‌كرد فرهنگي خانوار داراي ملك اجاري و عرضه و عيان از سال 96 تا 99، كاهش يافته است و اين كاهش هزينه براي خانوار داراي ملك، بيشتر بوده است. اما در سال 1400، اجاره‌نشين‌ها نسبت به سال گذشته 0.2 درصد بيشتر براي فرهنگ هزينه كرده‌اند.

برآوردها از وضعيت شغلي سرپرست خانوار نشان مي‌دهد، سهم گروه شاغلين و محصلين در اين پنج سال، بيش از ساير گروه‌ها بوده است. سهم گروه محصلين در سال 1400 نسبت به سال‌هاي گذشته، رشد فزاينده و محسوسي داشته است و در مقايسه با سال 1399، به اندازه 27.1 درصد با افزايش مواجه بوده است.

قانونگذاران عالي‌رتبه در مقايسه با ساير انواع شغل سرپرست خانوار خرج بيشتري (با فاصله اندك نسبت به متخصصين علمي و فني)، براي خريد محصولات فرهنگي و استفاده از خدمات فرهنگي كرده‌اند و در مقابل، كارگران ساده كمترين رقم را براي فرهنگ، صرف كرده‌اند.

بررسي وضعيت محل كار سرپرست خانوار در تقسيم‌بندي هجده‌گانه در مجموع (1397 تا 1400) نشان مي‌دهد، سرپرست خانوار با شغل واسطه‌گري مالي، بيش از سايرين هزينه‌كرد فرهنگي داشته است و سرپرست خانوار فعال در عرصه ساختمان كمترين صرف هزينه را براي فرهنگ كرده‌ است.

با افزايش تعداد اعضاي خانوار تا 5 نفر با افزايش هزينه‌كرد فرهنگي مواجه‌ايم اما با رشد تعداد اعضاي خانوار، اين هزينه كاهش مي‌يابد. همچنين خانوار پنج نفره، بيش از دو برابر نسبت به خانوار تك‌نفره هزينه‌كرد فرهنگي داشته است.

 

جهت دريافت متن اصلي گزارش لطفا، این‌جا كليك نماييد.