معرفی
اقدامات پژوهشکده سیاستگذاری در پروژه توسعه منطقه‌ای گلباف
معرفی
در تابستان سال 1395، بانک قرض الحسنه رسالت از سوی استانداری کرمان به عنوان معین اقتصاد مقاومتی بخش گلباف انتخاب شد تا بتواند جهت کمک به احیای این منطقه، به یاری و نهادهای توسعه‌ای دیگر استان بیاید. در همین راستا این بانک از برخی نهادهای اجتماعی-اقتصادی و نیز پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف تقاضا نمود که در این فعالیت توسعه‌ای با او همراه شوند که ماحصل کار، پیدایش یک فعالیت جمعی بود به نام «شبکه کارآفرینی اجتماعی رسالت» که برای ساماندهی فعالیت‌های مرتبط با پروژه توسعه منطقه‌ای گلباف شکل گرفت. پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه شریف از تابستان 1395 تا زمستان 1397، این نقش‌ها را در پروژه توسعه منطقه‌ای گلباف عهده‌دار بوده است:
1-انجام مطالعات شناخت و کمک به توسعه مدل مداخله‌ای
پژوهشکده سیاستگذاری، سعی نمود براساس مطالعات الگوهای مختلف داخلی و بین‌المللی به ویژه در حوزه توسعه پایدار منطقه‌ای، دست به طراحی الگو و روشی بومی و اختصاصی برای شناخت مشارکتی مناطق هدف بزند که در صورت فراهم آمدن شرایط مناسب، کمک خواهد کرد اقدامات توسعه‌ای در جامعه محلی، با اثربخشی بیشتری برای بهروزی زندگی مردمان جامعه هدف، جهت‌دهی گردند.
2-توسعه انسانی و راهبری اقدامات فرهنگی-اجتماعی
در مدل مداخله پروژه اقتصاد مقاومتی گلباف، تمرکز شبکه کارآفرینی‌اجتماعی‌رسالت بر اقدامات اقتصادی بود. از سوی دیگر، اقدامات غیراقتصادی یا به نوعی اجتماعی-فرهنگی بر عهده پژوهشکده قرار داده شد که از همان ابتدا با شکل‌دهی پویش مردمی «گلباف‌من» فعالیت خود را در این حوزه نیز آغاز نمود.
پویش گلباف من، یک پویش مردمی است که هدف آن علاوه بر ایجاد کانال ارتباطی با جامعه محلی، شناسایی استعدادها، ترویج و توان افزایی، جلب مشارکت و بسیج همگانی برای پای کارآمدن مردم منطقه برای حل مسائل خودشان است. پژوهشکده در مسئله شناسی خود در گلباف، به این نتیجه رسید که بر خلاف تصور اولیه و نظرات مسئولین منطقه، مسئله اقتصادی و اشتغال، عامل اصلی مهاجرت از گلباف نیست. در حقیقت، مسئله مهاجرت از گلباف و محرومیت، مسئله‌ای عمیق و چند بعدی بوده و بدون دیدن زنجیره‌های مختلف آن، نمی‌توان کمک پایداری به بهبود زندگی مردم کرد.
با شناخت به دست آمده و نیز با در نظر گرفتن توانمندی‌های پژوهشکده و همراهان، فعالیت‌های مختلفی با محوریت «توسعه انسانی» در منطقه شکل گرفت که برخی از آنها از حیث روش‌مندی، فلسفه و ویژگی‌ها، در تجربیات توسعه محلی در کشور کم‌نظیر هستند. هدف این برنامه‌ها، تقویت سرمایه انسانی منطقه در راستای تبدیل شدن به یک سرمایه انسانی مولد، خلاق، سخت کوش، و کارآفرین است که نسبت به توسعه پایدار گلباف دغدغه مند است.
2-1-برگزاری مسابقات و جشنواره‌های مردمی
این سبک اقدامات که بیشتر در ابتدای ورود به منطقه و با هدف ایجاد اعتماد و بهانه ورود و آشنایی با مردم تعریف شدند، مسابقات متعددی مانند جمله، ایده و عکس درباره گلباف را شامل می‌شدند که توانستند مشارکت خوبی از آحاد مردم جلب نموده و زمینه ساز به کارگیری بیشتر استعدادها و ظرفیت‌های مردمی در فعالیت‌های انجام شده گردند.
2-2-رویدادهای اجتماعی فرهنگی با مشارکت جوانان، نوجوانان و کودکان
به منظور ایجاد حساسیت نسبت به مسائل منطقه، تقویت روحیه همیاری اجتماعی، ایجاد حس خودباوری و امید، تقویت نشاط اجتماعی و آموزش فرهنگی، رویدادهای مختلف فرهنگی-اجتماعی درباره مسائل اجتماعی و محیط زیستی شهر و با مشارکت جوانان، نوجوانان و کودکان طراحی و اجرا شده است که از جمله آنها می‌توان به کاشت 116 درخت به یاد 116 شهید بخش گلباف، و نیز پاکسازی مشارکتی محیط زیست اشاره نمود.
2-3-برنامه‌های ویژه کودکان و نوجوانان
در پروژه توسعه منطقه‌ای گلباف، با جلب مشارکت نهادهای مختلف از جمله آموزش و پرورش، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و فعالین فرهنگی و معلمین ، تمرکز ویژه‌ای بر حوزه آموزش صورت گرفته است. نکته مهم این است که رویکرد پژوهشکده در این برنامه‌ها، به جای مجری، نقش تسهیل‌گر و پشتیبان بوده تا بتواند ضمن کمک به توان افزایی فعالین جامعه محلی، حس خود باوری و اعتماد بنفس را نیز در ایشان تقویت نماید:
2-3-1-جشنواره صددانه بازی/صددانه شادی
این جشنواره، یک رویداد محلی است که هر سال در فصل پاییز و همزمان با فصل برداشت انار برگزار می‌شود. اولین دوره این رویداد در پاییز 96 برگزار شد و در آن در حدود 40 بازی ساده و جذاب برای کودکان و نوجوانان به شکلی طراحی شده بود که نیاز به تجهیزات خاص یا پرهزینه نداشته باشد و در هر خانه‌ای قابل اجرا و پیاده‌سازی باشد. ایجاد فضای شور و نشاط، تقویت کار گروهی و تیمی بین فعالین فرهنگی گلباف و ایجاد اعتماد به نفس در ایشان، آموزش و تمرین مسائل تربیتی برای بچه ها در خلال بازی، و تمرین ارتباط بین کودک و والدین از طریق بازی از جمله اهداف این جشنواره بودند
2-3-2-برنامه های ویژه توان افزایی معلمین
سرمایه گذاری بر رشد معلمان به ویژه در شهرهای کوچک، یکی از موثرترین سرمایه‌گذار‌ی‌ها با هدف ایجاد تحول در منطقه است. جدای از برگزاری اردوی آموزشی، کارگروه‌هایی از معلمین گلبافی شکل گرفت که به طور ویژه برای مقاطع ابتدایی و پیش دبستانی به یادگیری اشتراکی و تبادل تجربه در قالب جمع‌های متشکل و با برگزاری جلسات دوره‌ای پرداختند. از دل فعالیت این کارگروه‌های ویژه، به تدریج، برنامه‌ها و رویدادهایی جهت ارتقای نظام تعلیم و تربیت در منطقه تعریف شد. انتشار نشریه گل‌های گلباف که یک فصلنامه آموزشی-تربیتی است، یکی از نتایج فعالیت این کارگروه‌ها بوده است.
2-3-3-انتشار اولین مجموعه داستان مخصوص کودکان گلبافی
این ایده که حاصل یک مشارکت جمعی بود، ظرف کمتر از یک سال از طرح آن، به ثمر نشست و امروز سه جلد کتاب داستان با عنوان‌های «گلباف زیبای من»، «خنده ی آب، خنده ی باغ» و «آرزوی شب تاب» منتشر شده است که هم سوژه‌هایشان گلبافی است، هم داستان‌ها و اشعارشان، دارای پیام و هدف آموزشی-تربیتی ویژه ای است و هم حتی نویسندگان و تصویرگران نیز بومی و گلبافی و کرمانی هستند. برای تهیه این کتب از مشورت و راهنمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان کرمان نیز کمک گرفته شد و از طریق نشر فرارنگ به چاپ رسیدند.
2-3-4-جشنواره پژوهشگران نوجوان گلباف
جشنواره پژوهشگران نوجوان گلباف یک رویداد علمی-آموزشی است که بر خلاف رویه معمول رویدادهای پژوهشی که به صورت ملی و از تهران تعریف می‌شوند، این بار با همت فعالین آموزشی گلباف و با حمایت علمی و تسهیل‌گری پژوهشکده، رویدادی منطقه‌ای و با برنامه‌ریزی بومی و درون‌زا در گلباف تعریف شده است. در این رویداد پژوهشی، بر خلاف جشنواره‌های مشابه پژوهشی، دانش آموزان به جای موضوعات انتزاعی، به تحقیق و پژوهش راجع به مسائل منطقه خود می‌پردازند. برای مثال، راجع به آفات گیاه ترخون (که محصول استراتژیک کشاورزی منطقه است) تحقیق می‌کنند. همچنین با ارقام مختلف انار در منطقه آشنا می‌شوند و ویژگی‌های متفاوت انار در بخش‌های مختلف گلباف را با یکدیگر مقایسه می‌کنند و یا اینکه به مستندسازی و شناخت قلعه تاریخی و متروکه شهر گلباف می‌پردازند.
در این جشنواره خاص، گروه‌های دانش آموزی برای پاسخ به سوالاتشان بایستی به انجام تحقیق میدانی بپردازند و به سراغ مصاحبه با کشاورزان و مسئولین مرتبط در منطقه بروند؛ همچنین از مزارع و باغات بازدید کنند و مشاهدات خود را ثبت نمایند. این جشنواره قرار است به صورت یک رویداد منطقه‌ای دائمی، هر ساله در گلباف برگزار شود و از رهگذر آن، طیف وسیعی از دانش آموزان و نیز معلمین گلبافی وارد فرایند‌های یادگیری جشنواره شوند. ماحصل این جشنواره، نه فقط پرورش مهارت‌های پژوهشگری در دانش آموزان(نظیر مشاهده، دقت، نظم، مسئولیت‌پذیری، خلاقیت، شناسایی مسئله، کار تیمی، توسعه راه حل، گزارش نویسی، مهارت‌های نرم افزاری و ..) بوده است بلکه به ارتقای سطح مهارتی معلمین گلبافی نیز منجر می‌شود.
