مجموعه پروژه‌های کمیته اجتماعی ستاد احیای دریاچه ارومیه

اصلی‌ترین راهبرد برای احیای دریاچه ارومیه، کاهش پایدار ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی است. از آن جا که این امر در تعامل نزدیک با کشاورزان قرار داشته و پذیرش و همراهی کشاورزان نقش اساسی در موفقیت آن دارد، برنامه‌های فرهنگی- اجتماعی ستاد احیا اهمیت بالایی دارد. پژوهشکده سیاست-گذاری دانشگاه صنعتی شریف در تعامل با کمیته اجتماعی ستاد احیا، دو پروژه «ارائه و پیگیری سیاست‌های توسعه منطقه‌ای در منطقه حسنلو» و «برنامه اشتغال و معیشت متناسب با توسعه منطقه‌ای پایدار در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با رویکرد توسعه زنجیره‌های ارزش» را به انجام رساند. پروژه ارائه و پیگیری سیاست‌های توسعه منطقه‌ای در منطقه حسنلو، دلایل اجتماعی و اقتصادی مقاومت جامعه محلی و مسئولین منطقه در برابر احیای دریاچه ارومیه را بررسی کرده و راهکارهایی برای همراه کردن جامعه محلی ارائه داد. در برنامه اشتغال و معیشت نیز معیشت‌های کم آب‌بر جایگزین کشاورزی‌های پر آب‌بر کنونی شناسایی گردید و پیشنهادهای سیاستی و سرمایه‌گذاری برای توسعه زنجیره ارزش آن‌ها ارائه شد. پروژه توسعه منطقه‌ای در شبکه آبیاری و زهکشی حسنلو شهرستان نقده انجام گردیده است. با کاهش ۴۰ درصد آبگیری سد حسنلو در دوره ۵ ساله، تخصیص آب کشاورزی این سد تا سال ۹۸ به میزان ۲۴ میلیون متر مکعب خواهد رسید و سهم آب هر هکتار زمین به حدود ۴۵۰۰ متر مکعب می‌رسد.

با این میزان آب، تنها تولید محصولات کم آب بری که برای کشت آن‌ها امکان آبیاری کم وجود دارد، امکان‌پذیر می‌شود. کاهش تخصیص آب بدون آماده‌سازی جامعه برای مواجهه با آن، درآمد حاصل از زمین‌های کشاورزی را کاهش داده و علاوه بر کاهش رفاه خانوار، نارضایتی‌های اجتماعی را در بر خواهد داشت. به همین جهت بررسی راهکارهایی که بیشترین همراهی جامعه محلی را به دنبال خواهد داشت و توسعه منطقه حسنلو را با خلل جدی مواجه نکند در دستور کار این پروژه بود. در برنامه اشتغال و معیشت با رویکرد تحلیل و توسعه زنجیره ارزش، چهار زنجیره ارزش انگور، بوم گردی، گیاهان دارویی و گل محمدی به عنوان معیشت جایگزین و مکمل کشاورزی پر آب بر انتخاب شدند. علاوه بر این وضعیت کنونی و مطلوب زنجیره در منطقه به نحوی که به کاهش پایدار مصرف آب بیانجامد طراحی و برنامه توسعه آن‌ها در منطقه تدوین شد.