یادداشت باربی2023 ؛ جادوی نوستالژیک یا بیانیه فمینیستی؟

باربی عروسکی است که بسیاری از دختران در ایران و سایر نقاط جهان با آن بازی کرده‌اند و خاطرات زیادی از این عروسک زیبا و بی‌نقص داشته‌اند؛ حس مادرانه زیبایی که همراه با بازی با این عروسک به‌دست می آوردند قابل مقایسه با هیچ حس دیگری برای دختران نبود. یاد لیوان های پلاستیکی خالی، خانه های رویایی صورتی رنگ که در حیاط آن با یک استخر و یک تخت حصیری، کمد لباس های پر زرق و برق و انواع کفش های پاشنه دار هیچگاه از ذهن کودکانه دختران پاک نخواهد شد؛ اما باربی مدل 2023 با باربی سالیان گذشته تفاوت های چشمگیری داشته است. اما باربی چگونه باربی شد؟

روث هندلر پس از اینکه متوجه شد دخترش باربارا از بازی‌کردن با مدل‌های کاغذی زنان بالغ بجای عروسک هایی که شبیه نوزادان هستند، خوشش می‌آید با الهام از یک عروسک آلمانی ایده اولیه عروسک باربی را به همسرش داد و پس از آن با کمک یک طراح محلی اولین نمونه عروسک باربی را با الهام از اسم دخترش باربارا در سال ۱۹۵۹ به بازار عرضه کرد. دو سال پس از معرفی باربی عروسک مردانه آن به نام کن که بسیار شبیه به شوهر روث هندلر بود و نام پسر این زوج را نیز بر روی خود داشت به دنیا معرفی شد تا زوجی مناسب برای باربی باشد.

گرچه قرار بود از میانه‌سال ۲۰۱۴ فیلمی از زندگی باربی و کن ساخته شود؛ اما کمپانی‌های فیلمسازی هر کدام از ساخت این پروژه استعفا می‌دادند تا اینکه در سال ۲۰۱۹ برادران وارنر امتیاز ساخت این فیلم را خرید و همان زمان مارگو رابی برای ایفای نقش اول فیلم انتخاب شد سال بعد گرتا گرویک به‌عنوان کارگردان این فیلم انتخاب شد و به همراه همسرش نوآ بامباک مشغول نوشتن فیلمنامه این فیلم شدند. گرتا گرویک قبل از ساختن باربی دو فیلم معروف لیدی برد و زنان کوچک را که هر دو فیلم درون‌مایه‌های فمینیستی داشتند را کارگردانی کرده بود و منتقدان این دو فیلم را موفق ارزیابی کرده بودند.

در ۱۶ دسامبر ۲۰۲۲ اولین تریلر از فیلم باربی در فضای مجازی پخش شد. این تریلر با الهام از سکانس اول فیلم ۲۰۰۱: ادیسه فضایی، از همان ابتدا نشان داد که دختران درحالی‌که که با عروسک‌های قدیمی خود که شبیه نوزاد بود بازی می‌کردند پس از دیدن اولین عروسک باربی ساخته شده، عروسک‌های قدیمی خود را که برای آنها مثل یک مادر بودند را شکسته و به گوشه‌ای پرتاب می‌کردند این تریلر جنجالی و ضد ارزش‌های مادری واکنش زیادی را در فضای مجازی برانگیخت؛ اما پس از پخش این تریلر جنجالی، دو تریلر جذاب با تم صورتی و به‌تصویرکشیدن سرزمین خیالی باربی لند که تمام اجزای آن صورتی بود پخش شد و نوید یک فیلم خوش‌آب‌ورنگ و موزیکال را به مخاطبان می‌داد.

در همین بین نیز نویسندگان هالیوودی در دوم می امسال علیه سیاست‌های هالیوود اعتصاب کردند. در ۱۴ جولای امسال یک هفته قبل از اکران جهانی فیلم باربی ۱۶۰ هزار بازیگر سینما و تلویزیون آمریکا به اعتصاب نویسندگان هالیوود پیوستند. آن‌ها ابتدا تحلیل می‌کردند که با اعتصاب  بازیگران و نویسندگان هالیوود امکان دارد اکران این فیلم تحت‌الشعاع این اعتصاب قرار گیرد؛ اما کمپین تبلیغاتی ۱۴۰ میلیون‌دلاری کمپانی برادران وارنر و شرکت متل به‌عنوان بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار این پروژه تمام رسانه‌ها را درگیر اکران عمومی این فیلم کرد. همچنین هم‌زمانی پخش این فیلم با فیلم اوپنهایمر ساخته کارگردان مطرح سینمای دنیا، کریستوفر نولان، فضای مجازی را بیش‌ازپیش برای اکران این دو اثر بزرگ داغ‌تر نمود و باعث شد تا اعتصاب نویسندگان و بازیگران هالیوود تحت‌الشعاع این اکران‌ها قرار بگیرد و جبهه جدیدی از جنگ را با اعتصاب‌کنندگان شروع کند.

پس از شروع اکران این فیلم در سراسر دنیا در بیست و یکم جولای امسال بسیاری از فعالان محافظه‌کار و خانواده گرای آمریکایی به‌نقد این فیلم سراسر فمینیستی و ضدارزش خانوادگی پرداختند. از جمله آن‌ها می‌توان به بن شاپیرو، فعال محافظه‌کار آمریکایی اشاره نمود که طی یک اقدام نمادین عروسک‌های باربی و کن را آتش زد و نقدهای فراوانی به این فیلم وارد نمود. ایلان ماسک ثروتمندترین فرد جهان و صاحب شرکت‌های توییتر و استارلینک در توییتی نوشت: «اگر هر بار در فیلم، باربی کلمه «پدرسالاری» را می‌گوید یک لیوان نوشیدنی الکلی بخورید، قبل از پایان فیلم از هوش می‌روید!» این واقعیت طنزگونه نشان می‌دهد که این فیلم بیش از حد به ایدئولوژی فمینیستی و ضد خانواده نزدیک است. مت والش یکی دیگر از فعالان ضد فمینیست و خانواده‌گرای آمریکایی در یک مصاحبه اعلام کرده که این فیلم تهاجمی‌ترین فستیوال تبلیغاتی فمینیستی و ضد مرد است و همچنین در اظهارنظری جالب اعلام کرد ترجیح می‌دهد به آتشفشان پرتاب شود تا اینکه بخواهد دوباره این فیلم را تماشا کند.

به دلیل آنکه این فیلم در سینماهای کشور ما پخش نمی‌شود، نسخه قاچاق و غیرقانونی آن باکیفیت پرده هم اکنون در اینترنت قابل‌دانلود و مشاهده است. برای تماشای نسخه باکیفیت این فیلم شاید تا مهرماه باید صبر کنیم. این فیلم که هم اکنون رکورد فروش هفته اول سینمای آمریکا را از آن خودکرده است پیش‌بینی می‌شود که پرفروش‌ترین فیلم دنیا لقب بگیرد و فیلم آواتار جیمز کامرون را پشت سر بگذارد. از طرفی وزارت ارشاد به‌عنوان متولی اصلی حوزه سینما با وجود محدودیت‌های فراوان و خاص فیلم‌های سینمایی خارجی، هیچ برنامه‌ای برای اکران‌های جهانی که می‌تواند سودهای کلانی به سینماداران و متولیان این حوزه وارد نماید را ندارد؛ به‌طوری‌که برای بسیاری از کاربران شبکه‌های مجازی فارسی‌زبان باعث تعجب و شگفتی فراوان بود که این فیلم در پاکستان، همسایه مسلمان ما، مجوز پخش دارد؛ اما در ایران هیچ سینمایی این فیلم را پخش نمی‌کند.

کمپین‌های تبلیغاتی فراوانی که برای این فیلم فمینیستی برپاشده به همراه دکور خوش‌آب‌و‌رنگ باربی لند و استفاده از نوستالژی‌های دخترانه باعث شده این فیلم فروش زیادی داشته باشد و مخاطبان بسیاری را جلب کند. اما در پشت پرده فیلم، تفکرات ضد خانواده وجود دارد که باید قبل از پخش رسمی آن در پلتفرم‌های اینترنتی، در موردش بحث و گفتگو صورت بگیرد و تأثیرات فمینیستی و ضد خانواده آن در فضای رسانه کشور به مردم اطلاع‌رسانی شود. آگاه‌سازی دهه هشتادی‌ها به‌عنوان تأثیرپذیرترین نسل از غرب باید موردتوجه جدی سیاست‌گذاران و مسئولین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری قرار گیرد.