جابجایی بین المللی دانشجویان و تحصیل کردگان (جهان و ایران)

این گزارش نتیجه مطالعه آماری و بررسی روندهای جابه‌جایی بین‌المللی دانشجویان و تحصیل‌کردگان در سطح جهان و ایران است که توسط «برنامه سیاست‌گذاری مهاجرت نخبگان» در «پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف» انجام شده است. با توجه به فقدان مطالعات تخصصی در این زمینه در کشور، این مطالعه در تلاش است تا تصویری نسبتاً روشن و به‌روز از آخرین تحولات حوزه جابه‌جایی بین‌المللی دانشجویان و تحصیل‌کردگان ارائه نماید. از آنجا که منابع آماری در حوزه مهاجرت‌های بین‌المللی در داخل کشور به‌صورت نظام‌مند و مستمر تولید و منتشر نمی‌شوند لذا مراجع و منابع اصلی این مطالعه مبتنی بر آخرین منابع و گزارشات رسمی بین‌المللی قابل دسترس بوده است. استفاده از منابع آماری رسمی بین‌المللی در عین اینکه قابل استناد بوده و امکان مقایسه و تطبیق وضعیت کشور با دیگر کشورهای منطقه و دنیا را فراهم می‌سازند، با این حال ممکن است باعث بروز خطاهای آماری و عدم مطابقت‌هایی اجتناب‌ناپذیر با وضعیت فعلی و واقعی کشورها گردند. از دیگر اتفاقات و چالش‌های رایج و مشهود در این حوزه، وجود آمار و ارقام مختلف و گاهاً متناقض از وضعیت یک کشور در گزارشات بین‌المللی به واسطه بهره‌گیری از روش‌های نمونه‌گیری و یا منابع داده‌ای متفاوت است. با در نظر گرفتن امکان وقوع این دست از خطاها در استفاده‌های آماری از منابع بین‌المللی، در تهیه این گزارش سعی شده است حتی‌المقدور منابع مختلف آماری مورد استناد، با دقت مورد مطالعه قرار گیرند و در تفسیرهای استنتاجی، داده و اطلاعات با منابع محدود آماری داخلی و وضعیت کشور مقایسه و راستی‌آزمایی شوند.
جهت ارائه تصویر کلی از وضعیت و روند جابه‌جایی بین‌المللی دانشجویان، ابتدا در بخش اول وضعیت جهانی تحرک دانشجویی به‌صورت اجمالی ترسیم می‌گردد و سپس در بخش دوم وضعیت و جایگاه کشور ایران در این زمینه تبیین می‌شود. در بخش سوم و پایانی نیز به اختصار سیاست‌ها و برنامه‌های جذب و نگهداشت دانشجویان بین‌المللی در کشورها مورد توجه قرار گرفته است. در بخش پیوست‌ها نیز اطلاعات مفید و کاربردی در زمینه تعریف، شاخص‌گذاری و اندازه‌گیری آمار جمعیتی مهاجران ارائه شده است که به‌طور خاص وضعیت آماری تعداد ایرانیان در دو کشور آمریکا و کانادا مورد اشاره قرار گرفته است.