مقدمه
هرچند واکاوی علل، عوامل و مختصات مسیرهای توسعه یافتگی کشورها، همواره از زمینه‌های مورد علاقه پژوهشگران بوده، اما تنها در سال‌های اخیر محققان به دنبال کمّی کردن و ارائه شاخص برای این مسیرها بوده اند. یکی از رویکردهای نوآیند در این رابطه «اطلس پیچیدگی اقتصادی» نام دارد که با این هدف بنیان گذاشته شده است. بر اساس این رویکرد، مشخص می شود که اگرچه معمولاً کشورهای توسعه یافته، رشد اقتصادی خودرا بر اساس مسیر"تنوع‌بخشی مرتبط" بنیان نهاده اند؛ یعنی به سمت صنایع مشابه صنایع موجود خود حرکت کرده اند؛ اما در سال های اخیر مشاهده شده است که کشورهایی نیز از مسیر تنوع‌بخشی غیرمرتبط برای توسعه ی خود بهره برده اند. در این میان، سؤال این است که مسیر توسعه ی ایران چگونه بوده است؟ مرتبط یا غیرمرتبط؟ برای پاسخ به این سؤال ها، مقاله حاضر، 92 کشور و 727 محصول از سال 1962 تا 2016 را مورد بررسی قرار داده تا اولاً مسیرهای توسعه غیرمرتبط کشورها را بشناسد و ثانیاً از طریق مقایسه تحلیلی، به درک بهتری از مسیر طی شده ایران دست یابد. نتایج نشان داد که تمرکز در صنایعی مانند صنعت نفت و معدن که درزمره صنایع اولیه است از یک‌سو و تعداد کمِ محصولات غیرمرتبط از سوی دیگر، باعث شده است، ایران در صنایعی که عمدتاً بر منابع طبیعی استوار است به دام افتاده و نتواند در مسیر توسعه ی خود به سمت محصولات متنوع تر گام بردارد.
دریافت متن کامل
مقاله
علی ملکی
