معرفی
صنعت نیمه‌هادی (ریزالکترونیک) به مجموعه شرکت‌هایی که در طراحی و ساخت قطعات الکترونیکی ریزمقیاس نقش دارند گفته می‌شود. از دهه 1960 میلادی تاکنون این صنعت پیشرفت خیرهکننده و توقف‌ناپذیری داشته است و این رشد همچنان با سرعت بالایی ادامه دارد. این رشد تا بدانجا بوده که عملکرد فروش جهانی صنعت نیمههادیها به طور قابل‌توجهی به رشد تولید ناخالص جهانی گره‌خورده است؛ چرا که نیمههادیها و فناوریهای توانمندساز آن‌ها به فراگیری بالایی دربسیاری از محصولات و خدمات رسیده‌اند. صنعت نیمههادیها یکی از پیشرفته‌ترین صنایع ممکن در دنیای فعلی است و بسیاری از لوازم الکترونیکی که ما امروزه از آن‌ها بهره می‌بریم ناشی از پیشرفت دانش و فناوری در این حوزه است. نیمههادیها یک بازار بزرگ جهانی به ارزش 555 میلیارد دلار در سال 2021 داشته‌اند که تخمین زده می‌شود تا انتهای سال 2022 این عدد به 613 میلیار دلار برسد.
این فقط مصرف‌کنندگان نیستند که از اهمیت و منافع صنعت نیمه‌هادی آگاه شده‌اند، بلکه دولت‌ها در سراسر جهان نیز ارزش این صنعت را برای اقتصاد و جامعه خود می‌شناسند. بسیاری از کشورها در حال اتخاذ سیاست‌هایی برای تقویت انعطاف‌پذیری صنعت نیمه‌هادی داخلی خود هستند. به عنوان مثال، دولت چین با معرفی طرح خود مبنی بر به دست آوردن استقلال در ساخت تراشه چینی تا سال 2025، اقدامات خود را آغاز نموده است. چین 70 درصد تراشه‌های مصرفی خود را تولید می‌کند و تقریباً 60 درصد تقاضای جهانی برای نیمههادیها را در اختیار دارد. در تیر ماه 1401 (جولای 2022 میلادی)، ایالات متحده آمریکا "قانون تراشه" را تصویب کرد که طی آن 52 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری فدرال برای تحقیق‌و‌توسعه و تولید نیمه‌هادی در خاک ایالات متحده اعطا می‌کند. به همین ترتیب، اتحادیه اروپا قانون تراشه‌های اروپایی را برای تقویت خودکفایی خود، به ویژه در تصاحب سهم بازار در طراحی، افزایش ظرفیت تولید تراشه در اروپا و تقویت همکاری بین‌المللی از طریق تنوع زنجیره تامین، پیشنهاد کرده است.
در سایر نقاط جهان نیز اقداماتی صورت می‌پذیرد. دولت کره‌جنوبی برای تحقیق و توسعه و تأسیسات ساخت نیمه‌هادی‌های خود تخفیف‌های مالیاتی وضع کرده است. دولت ژاپن نیز بیش از 4.5 میلیارد دلار را برای تقویت انعطاف‌پذیری زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌های خود اختصاص داده است. در حالی که این تلاش‌ها عمدتاً برای تقویت تولید داخلی بوده است، اما تضمین نمی‌کند که این کشورها بتوانند موقعیت خود را در زنجیره ارزش نیمههادیها حفظ کنند و این بدان معنی است که رقابت شدیدی میان بازیگران مختلف این صنعت در حال شکل‌گیری است.
در کشور ما نیز اهمیت این موضع تاحدی درک شده است. از این رو یکی از فناوری‌هایی که در طبقه‌بندی‌های مختلف اسناد بالادستی همواره جز فناوری اولویت‌دار و راهبردی کشور محسوب شده، فناوری ریزالکترونیک یا همان نیمه‌هادی است. این فناوری علاوه بر تأثیرگذاری مستقیم بر رشد فناورانه کشور می‌تواند به شکل غیرمستقیم، رشد فناورانه را در سایر صنایع ازجمله خودروسازی، کشاورزی و سایر صنایع بااهمیت کشور ارتقا دهد. همچنین همانطور که از جنگ کنونی ابرقدرتها بر سر در اختیار گرفتن کامل زنجیره ارزش تراشهها و نیمههادیها مشهود است، این صنعت اهمیت راهبردی و امنیتی بالایی برای کشورها دارد چرا که تراشهها در جزء جزء تولیدات مبتنی بر فناوری اطلاعات همانند کارت‌های هوشمند ملی، کارت‌های بانکی و بسیاری از تجیهزات مخابراتی کاربرد حیاتی دارند. در کشور ما فعالیت این صنعت از سالیان گذشته آغاز شده است اما به دلیل نداشتن نقشه راهی مشخص و نبود یک استراتژی صنعتی صحیح و مدون تاکنون موفق به ورود به زنجیره ارزش تولید نیمههادیها نشده است. از این رو در این پروژه قصد داریم نقشه راهی را تهیه کنیم تا خلع‌های موجود را پوشش دهد و این قابلیت را داشته باشد تا به یک برنامه سیاستی تبدیل شود و صرفاً از کلی‌گویی و ارائه اهداف کلان‌نگر بدون توجه به جزئیات پرهیز شود.
