شبنم لشگریمقدمه
مقاله‌ای در تاریخ۲۴ جولای ۲۰۲۳ تحت عنوان «ارائه مدلی برای توسعة پایدار صنایع خلاق مبتنی بر تحول دیجیتال» در مجله‌ی بین‌المللی پایداری منتشر شده است. این پژوهش توسط الهه حسینی و علیرضا رجبی‌پور میبدی با هدف تدوین مدلی جامع برای توسعة پایدار صنایع خلاق ایران برمبنای تحول دیجیتال و با استفاده از روش مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) انجام شده است. پایداری كسب‌وكارها در توسعه و پایداری اقتصادی و غلبه بر تأثیرات تحریم نقش مهمی دارد. به همین جهت، توجه به پایداری كسب‌وكار به ویژه به‌خاطر افزایش نرخ شكست صنایع خلاق از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این، اجرای اصول توسعه پایدار در حاكمیت شركتی، صنایع خلاق را قادر می‌كند تا به برخی از اهداف محیط‌زیستی، حقوق اجتماعی و رونق اقتصادی دست یابند. كسب‌وكارهای مدرن، علیرغم پیچیدگی، نیازمند پویایی و تغییر مستمر هستند. زیرا پیشرفت سریع فناوری بر رقابت‌پذیری كسب‌وكارهای خلاق تاثیر می‌گذارد. در این راستا، كسب‌وكارهای خلاقی كه به دنبال رشد و شكوفایی هستند، می‌بایست به‌طور مداوم در مورد توانایی‌های خود تامل و فرصت‌های پیش رو را تحلیل كنند. بنابراین توجه به توسعه پایدار امری ضروری است. این ضرورت برای كسب‌وكارهای خلاق ایرانی با توجه به اینكه با چالش‌های مختلف اقتصادی مواجه‌اند نیاز به توجه دو چندان دارد. یكی از عوامل اساسی موثر بر توسعه پایدار صنایع خلاق، سطح تحول دیجیتال آنهاست. بر این اساس، در این مقاله سعی شده تا به سوالات زیر پاسخ داده شود.
الف) كدام مولفه‌ها در توسعه پایدار صنایع خلاق مبتنی بر تحول دیجیتال با استفاده از مدلسازی تفسیری ساختاری موثر هستند؟
ب) كدام شاخص‌ها در توسعه پایدار صنایع خلاق مبتنی بر تحول دیجیتال با استفاده از مدلسازی تفسیری ساختاری موثر هستند؟
ج) مدل رابطه مولفه‌های موثر در توسعه پایدار صنایع خلاق مبتنی بر تحول دیجیتال با استفاده از مدلسازی تفسیری ساختاری برای اجرای این مفهوم چیست؟
این پژوهش از لحاظ جهت‌گیری، كاربردی و از نظر هدف، پیمایش توصیفی است. روش جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه و پرسشنامه، و جامعه آماری آن شامل مدیران و صاحبان شركت‌های خلاق پارك‌های علم‌وفناوری دانشگاه‌های ایران (تهران، شیراز، اصفهان و یزد) است كه به صورت هدفمند و بر اساس نمونه گیری گلوله‌برفی انتخاب شده‌اند. پس از مصاحبه كدگذاری در سه سطح یعنی كدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام شده است و در بخش كمی، مولفه‌های به‌دست آمده از كدهای انتخابی در پرسشنامه مدلسازی قرار گرفته‌اند. در این مقاله برای دستیابی به مدلی جامع برای پیاده‌سازی توسعه پایدار مبتنی بر تحول دیجیتال در صنایع خلاق ایران و شناسایی رابطه‌ی بین ابعاد از طریق مدلسازی تفسیری ساختاری، مراحل زیر طی شده است:
در نهایت، ده مولفه به همراه شاخص‌های آن شناسایی شده است، كه شامل:
- توسعه رقابتی پایدار: ایجاد ارزش پایدار، مزیت رقابتی پایدار و محیط رقابتی
- تحكیم و تثبیت: موانع سازمانی، موانع قانونی و موانع تكنولوژیكی و زیرساختی
- پیشران‌های توسعه پایدار: مشوق‌های فردی، توسعه مدیریتی و حكمرانی دیجیتال
- ذائقه‌ی فرهنگی فناوری دیجیتال: هنجارهای فرهنگی-اجتماعی، دوگانگی سنت و مدرنیته و اخلاق
- سرمایه اجتماعی ساختاری: مشاركت رسمی و مشاركت غیررسمی
- هوشمندی محیطی و صنعتی: توسعه استراتژیك كسب‌وكار، رقابت صنعتی و تصمیم‌گیری هوشمند
- محیط كار دیجیتال: مدیریت توسعه منابع انسانی و مخزن استعداد
- خلاقیت و نوآوری: مهارت خلاقیت و نوآوری اجتماعی
- مدیریت تامین مالی: ارزش‌های اقتصادی، حمایت مالی و پشتیبانی
- اكوسیستم كارآفرینی دیجیتال: زیرساخت فناوری دیجیتال، سواد دیجیتال، آمادگی كارآفرینانه و هدایت كارآفرینانه
بر اساس جدول به‌دست آمده، ماتریس دستیابی، ترسیم شده و در گام بعدی نیز سطح‌بندی شاخص‌ها انجام شده است. مدل ساختاری تفسیری و نمودار نفوذ و وابستگی بر اساس ماتریس دستیابی ترسیم و در انتهای مقاله برای درك ماهیت متغیرها، نمودار نفوذ و وابستگی تحلیل شده است. محققان در این پژوهش نتیجه گرفته‌اند: امروزه، توسعه صنایع خلاق پایدار مبتنی بر تحول دیجیتال در ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. با تغییر روزافزون به سمت دیجیتالی شدن و پلتفرم‌های آنلاین، آمادگی صنایع خلاق در ایران برای رشد و توسعه بسیار مهم است. در این زمینه، توسعه پایدار صنایع خلاق مبتنی بر تحول دیجیتال می‌تواند به عنوان یك راه‌حل اولیه عمل كند. برای دستیابی به توسعه پایدار در صنایع خلاق مبتنی بر تحول دیجیتال، ابتدا باید بر ارتقای زیرساخت های دیجیتال تمركز كرد كه شامل: ارتباطات دیجیتال، فناوری‌های لازم و امنیت اطلاعات است. به علاوه، توسعه مهارت‌های مورد نیاز برای كار در محیط دیجیتال به همان اندازه مهم است. بدین منظور، نیاز به طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی مناسب برای افراد شاغل در صنایع خلاق است كه شامل توسعه مهارت‌های فنی و نرم‌افزاری لازم برای شكوفایی در دنیای دیجیتال می‌شود. علاوه بر این، سیستم حمایت از صنایع خلاق باید به توسعه و رشد پایداری كمك كند. این سیستم باید شامل حمایت از استارتاپ‌ها، ارائه تسهیلات مالی و فرهنگی و ایجاد شبكه‌های ارتباطی بین صنایع خلاق باشد. در نهایت، یك برنامه‌ریزی جامع و هماهنگ برای توسعه پایدار صنایع خلاق مبتنی بر تحول دیجتال در ایران ضروری است. بدین منظور نیاز است سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و شركت‌های خصوصی با دولت در طراحی و اجرای برنامه جامع همكاری كنند. این برنامه باید با در نظر گرفتن نیازهای صنایع خلاق و تحولات دیجیتال، اهداف روشن و قابل اندازه‌گیری داشته باشد.
_پژوهشی.png)
