معرفی گزارش «نگاهی به اقتصاد خلاق 2022»

این گزارش تحت عنوان «نگاهی به اقتصاد خلاق» در سال 2022 منتشر شده است. در مقدمه آن به مفهوم خلاقیت و اقتصاد خلاق و تفاوت بین این دو پرداخته شده و این مفاهیم به عنوان مفاهیمی در حال تکامل معرفی شده است. به طور خلاصه می­‌توان گفت تعریف خلاقیت بر تعامل بین ایده‌­ها، خلاقیت انسان، مالکیت معنوی، دانش و فناوری استوار است. در حالیکه اقتصاد خلاق دربرگیرندۀ تمام صنایع متکی بر فعالیت‌­های خلاقانه است.

تعاریف این دو مفهوم بین کشورها و سازمان‌­های بین­‌المللی بسیار متفاوت است. برای مثال، بانک توسعه آمریکا (IDB) اقتصاد خلاق (نارنجی) را به عنوان «گروهی از فعالیت‌ها تعریف می‌کند که از طریق آنها ایده‌ها تبدیل به کالاها و خدمات فرهنگی و خلاقانه می‌شوند که ارزش آن‌ها به واسطۀ حقوق مالکیت معنوی حفظ می‌شود». سازمان جهانی یونسکو بر ابعاد اجتماعی و اقتصادی این مفهوم تمرکز دارد. و سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) بر اهمیت کپی رایت تمرکز می‌­کند و صنایع را بر اساس میزان وابستگی فعالیت­‌های آنها به کپی رایت دسته‌­بندی می­‌کند.

اقتصاد خلاق به طرق مختلف به اهداف توسعه پایدار کمک می‌­کند. به ویژه در خصوص موضوعاتی همچون ریشه­‌کنی فقر، برابری جنسیتی، رشد اقتصادی، صنعت، نوآوری و زیرساخت­‌ها، کاهش نابرابری‌­ها و الگوهای مصرف و تولید. با توجه به اهمیت اقتصاد خلاق، کشورهای مختلف در سراسر جهان استراتژی­‌ها و سیاست­‌های ویژه‌­ای را در این خصوص اعمال کرده‌­اند. اکثر کشورها یک استراتژی یا طرح ملی ویژه­‌ای را برای حمایت و توسعه صنایع خلاق در سطح ملی ایجاد کرده­‌اند. کامبوج، جمهوری آفریقای مرکزی، هندوراس، لتونی و ترینیداد و توباگو کشورهایی بودند که اهمیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اقتصاد خلاق را به سرعت تشخیص دادند. آن‌ها استراتژی­‌ها و برنامه‌­های ملی برای توسعه صنایع خلاق خود را از اواسط دهه 2000 تا اواسط دهه 2010 توسعه دادند. سایر کشورها نیز استراتژی‌­ها و برنامه‌­های خود را در نیمه دوم دهه 2010 توسعه دادند. چندین کشور، بخش‌­های خاصی را به عنوان اولویت تجارت بین‌­المللی خود شناسایی کردند، که برجسته‌­ترین آنها به ترتیب شامل موسیقی، هنرهای سمعی و بصری، مد، بازی‌های ویدئویی، طراحی، هنرهای نمایشی، انیمیشن و صنعت فیلم بود.

در این بخش از گزارش «نگاهی به اقتصاد خلاق» آمارهای کلی در خصوص کالاها و خدمات خلاقانه ارائه شده است. در مورد کالاها باید گفت اقتصادهای در حال توسعه نسبت به اقتصادهای توسعه یافته، کالاهای خلاقانه بیشتری صادر کرده‌­اند. علاوه بر این گروه کوچکی از اقتصادها بیش از دو سوم صادرات کالاهای خلاقانه را در اختیار دارند. در سال 2020، چین بزرگترین صادرکننده کالاهای خلاقانه (169 میلیارد دلار) و پس از آن آمریکا (32 میلیارد دلار)، ایتالیا (27 میلیارد دلار)، آلمان (26 میلیارد دلار) و هنگ کنگ (24 میلیارد دلار) رتبه‌­های بعدی را به خود اختصاص دادند. عمدۀ صادرات این کالاها نیز به ترتیب شامل جواهرات، محصولات طراحی داخلی، ابزارهای رسانه­‌ای، مد و اسباب­‌بازی بود.

کشورهای توسعه‌یافته به طور قابل­ توجهی خدمات خلاقانه­‌تری نیز نسبت به اقتصادهای در حال توسعه صادر کرده‌­اند. در سال 2020، آمریکا و ایرلند به ترتیب با 206 و 174 میلیارد دلار بزرگترین صادرکنندگان خدمات خلاقانه بودند و رتبه­‌های بعدی به آلمان (75 میلیارد دلار)، چین (59 میلیارد دلار) و بریتانیا (57 میلیارد دلار) اختصاص یافت. عمدۀ صادرات این خدمات نیز به ترتیب شامل خدمات نرم‌­افزاری، تحقیق و توسعه، تبلیغات و تحقیقات بازار، هنرهای سمعی و بصری، اطلاعات، و خدمات تفریحی و میراث فرهنگی بود.